Kaart (cartografie) - Noordbroek

Noordbroek (Gronings: Noordbrouk, de inwoners zijn Brouksters) is een streekdorp in de Nederlandse provincie Groningen, gelegen in de landstreek het Oldambt. Het behoort tot de gemeente Midden-Groningen. In had het inwoners.

Noordbroek ligt ten noorden van de A7 en ten westen van de N33. Van 1910 tot 1934 had het dorp een spoorwegstation aan de spoorlijn Zuidbroek - Delfzijl van de Noordoosterlocaalspoorweg-Maatschappij.

Onder Noordbroek vallen de buurtschappen Stootshorn, Korengarst en Noordbroeksterhamrik, alsmede de voormalige buurtschappen Noordbroeksterveen, Veenhuizen, Westfalen en Zuiderveen. De eerste drie buurtschappen vormden sinds 1660 het kerspel Noordbroeksterhamrik. In het buitengebied onderscheidde men verder Zuiderklei (tegenover Zuiderveen of Zuiderzand), Evenreiten, Bovenland, Veenhuizen, Bovenmeerland, De Kampen en Medens. Het Noordbroekstermeer werd omstreeks 1612 drooggelegd.

Noordbroek telde in de achttiende eeuw tien buurtgilden, waaronder Broodhörn, Achteromshörn, Pijpkergilde, Torengilde en Moushörn. De eerste betrof een buurtje aan de weg naar Zuidbroek, de laatste een buurtje ten noorden van de kerk.

De Polder was een buurtschap met vrijstaande arbeiderswoningen langs de Polderlaan en de Gockingalaan. De zogenaamde Polder wordt vermeld in 1808. Het gebied behoorde tot de polder Noorderbouwte, die via een duiker in het Oude Diep en het Buiten Nieuwediep uitwaterde. Mogelijk verwijst de naam echter naar een poldermolentje dat op het terrein van de buitenplaats Veenhuizen stond. De buurt telde omstreeks 1820 30, rond 1900 zo'n 80 enkele en dubbele woningen. De buurt werd mstreeks 1960 grotendeels gesloopt in het het kader van een woningsaneringprogramma. De oorspronkelijke bewoning maakte plaats voor sociale woningbouw.

De lage kleigronden bij Noordbroek werden al vroegtijdig bemalen. Op het grondgebied van Noordbroek ontstonden de waterschappen Westerschemolenpolder (1798, gedeeltelijk), Evenreitstermolenkolonie (1799), Roodetilsterpolder (1799), Noordermolenkolonie (1801), Korengarst (1804/1894), Legemeedsterpolder (1842), De Bolderij (1863), Stootshorn (1885), De Kampen (1884/1888) en Waterkampen (1889). Belangrijke watergangen zijn Buiten Nieuwediep en Ringmaar en de nieuw gegraven Noordbroeksterwatering, Roodetilsterwatering en Klingensloot. Het Noordbroeksterdiep is na 1960 gedempt. Andere watergangen zijn In het kader van ruilverkavelingen grotendeels of helemaal verdwenen: Siepsloot, Grootmaar, Lutjemaar, Burgsloot, Ringsloot, Molensloot, Veenwatering, Meerlandsewatering, Oude of Lange Watering, Dwarswatering, Oude Diepje en Oude Geut of Oude Sloot. Noordbroek vormde een zelfstandig onderdeel van het Termunterzijlvest en het waterschap Oldambt. Het grondgebied behoort nu tot het waterschap Hunze en Aa's.

Noordbroek maakte deel uit van de ruilverkaveling Nieuw-Scheemda.